Het gebeurt af en toe.
Pesten
Pesten is van alle leeftijden en vindt helaas overal plaats. Toch gebeurt pesten relatief vaker op school dan bijvoorbeeld op het werk. Inzicht in de beweegredenen van pesters kan helpen om het pestgedrag beter te begrijpen en hiermee effectiever aan te pakken. Kinderen pesten elkaar om populairder te worden of hun hoge positie in de groep te houden. Een andere reden dat kinderen pesten is omdat ze het leuk of spannend vinden, ook kan het zijn dat ze juist zelf gepest worden. Ondanks dat de meeste kinderen pesten afkeuren, is elkaar hierop aanspreken vaak spannend en eng.
Online pesten
Onlinepesten is pesten via het internet. Onlinepesten blijkt in veel gevallen een ‘extra gereedschap’ voor de pestkop om het slachtoffer op een andere, extra manier om lastig te vallen. In enkele gevallen worden leerlingen alleen online gepest, het is belangrijk dit serieus te nemen, deze kinderen kunnen met dezelfde gevolgen te maken krijgen.
Gevolgen van pesten binnen de klas
De hele klas kan last hebben van pesten. De verstoring en afleiding die het pesten veroorzaakt, hinderen het leren. Uit onderzoek naar de sociale veiligheid, blijkt dat de sfeer in de klas als negatief wordt ervaren. Dit heeft ook tot gevolg dat de focus en de onderwijsprestaties niet optimaal zullen zijn. Het zal ook moeilijk zijn om met de klas groepsopdrachten te maken omdat dit coöperatief gedrag en positieve samenwerking vereist.
Gevolgen van pesten voor het slachtoffer
Voor het slachtoffer kunnen de gevolgen van pesten groot zijn. Kinderen kunnen met angst naar school gaan, prikkelbaar zijn en veel boosheid in zich meedragen. Maar ook slapeloosheid waardoor er sprake kan zijn van concentratieverlies met slechtere schoolprestaties tot gevolg. Kinderen kunnen kampen met een toenemend gevoel van onveiligheid, een verlaagd zelfbeeld en depressieve gedachten. Dit kan leiden tot suïcidale gedachten.
Gevolgen van pesten voor de dader
Ook voor de dader heeft het pesten verstrekkende gevolgen. Uit onderzoeken is gebleken dat deze een verhoogde kans heeft op betrokkenheid bij criminaliteit, alcohol en drugsverslaving (zelfs op latere leeftijd). Ook is er een verhoogd risico om op latere leeftijd een laag zelfbeeld te ontwikkelen.
Een aantal feiten over pesten
In 2021 heeft RearearchNed Nijmegen in opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap onderzoek gedaan naar pesten binnen het voorgezet onderwijs. Uit dit onderzoek blijkt dat:
- 5% van de leerlingen minstens één keer per maand of vaker zijn gepest.
- 2% van de leerlingen worden soms gepest.
- 3% van de leerlingen worden wekelijks of zelfs dagelijks gepest.
- Het vaakst worden gepeste leerlingen geconfronteerd met verbaal geweld (bijv. uitschelden, beledigende grappen, bijnamen, uitlachen) of relationeel pestgedrag (bijv. buitensluiten, negeren).
- In 22% van de gevallen gaat het om online pesten.
Het verschil tussen plagen en pesten
Plagen
Pesten
Pesten is een groepsprobleem
Het groepsvormingsproces: Op het moment dat een groep ontstaat, wordt in grote lijnen bepaald hoe de leerlingen met elkaar zullen omgaan. Dit werkt langere tijd door in het groepsproces. De impact van groepsvormingsprocessen maakt de overgang naar de middelbare school een vergroot risico voor leerlingen om te pesten. Het pesten neemt in die overgang vaak (tijdelijk) toe. Mieke van Stigt (socioloog & pedagoog) over pesten (2015) geeft aan dat “Pesten is een vorm van sociale uitsluiting en gebeurt vrijwel altijd in de context van een groep. Je kunt daarom zeggen dat pesten groepsgedrag is, waarbij op verschillende omstandigheden en individuele kenmerken wordt gereageerd.” De visie van JOIN us sluit zich hierbij aan. Pesten is een sociaal mechanisme dat ontstaat wanneer (groepjes) kinderen bij elkaar komen en andere kinderen buitensluiten, mishandelen of zwartmaken. Wij zien pesten als resultaat van een negatief verlopen groepsproces. De grenzen en gedragsregels zijn niet duidelijk en er is geen gevoel van veiligheid. Irritaties kunnen uitgroeien tot conflicten. Vanuit onveiligheid in de groep ontstaan er kleinere sub-groepjes die hun gevoel van veiligheid proberen waar te maken door andere kinderen te domineren. Ook zie je vaak een scheefgroei ontstaan doordat kinderen bepaalde kwaliteiten waarover ze beschikken negatief inzetten.
Het is daarom van belang na te gaan hoe groepsprocessen in het onderwijs verlopen en welke factoren in die processen kunnen bijdragen aan het ontstaan of tegengaan van pesten. De lessen van JOIN us spelen in op deze groepsprocessen. In de klassen zal er meer verbinding en veiligheid ontstaan. Hierbij worden de vijf fasen van Weisfelt (2011) gebruikt: Forming, Storming, Norming, Performing, Adjourning. Lees hier meer over bij de aanpak.
Signalen
De volgende signalen kunnen erop wijzen dat een leerling wordt gepest:
Let op! Deze signalen zouden kunnen duiden op pesten, maar dat hoeft niet! Er kunnen ook andere reden zijn waardoor een kinderen dit gedrag vertoont. Wanneer u vermoedens heeft van pesten neem dan contact op met de leerkracht.