Het gebeurt af en toe.
Pesten
Pesten is van alle leeftijden en vindt helaas overal plaats. Het komt echter vaker voor op school dan bijvoorbeeld op het werk. Inzicht in de beweegredenen van pesters kan helpen om dit gedrag beter te begrijpen en effectiever aan te pakken.
Kinderen pesten elkaar om verschillende redenen. Ze kunnen proberen populairder te worden of hun positie in de groep te behouden. Soms gebeurt het omdat ze het leuk of spannend vinden. In andere gevallen pesten kinderen omwille van hun eigen onzekerheden of omdat zij zelf gepest worden. Ondanks dat de meeste kinderen pesten afkeuren, is het vaak spannend en eng om anderen erop aan te spreken.
Online pesten
Online pesten is pesten via het internet. Het dient vaak als een ‘extra hulpmiddel’ voor de pestkop om slachtoffers op een andere manier lastig te vallen. In sommige gevallen worden leerlingen alleen online gepest, en dit kan tot dezelfde schadelijke gevolgen leiden als fysiek pesten.
Gevolgen van pesten binnen de klas
Pesten beïnvloedt niet alleen het slachtoffer, maar kan ook de hele klas verstoren. Het zorgt voor afleiding en verstoort het leerklimaat. Uit onderzoek blijkt dat de sfeer in de klas negatief wordt ervaren, wat invloed heeft op de focus en de onderwijsprestaties. Dit maakt het moeilijk om effectief groepswerk te doen, aangezien coöperatief gedrag en positieve samenwerking essentieel zijn voor een goed resultaat.
Gevolgen van pesten voor het slachtoffer
De gevolgen van pesten voor het slachtoffer kunnen ernstig zijn. Slachtoffers kunnen angstig naar school gaan, zich vaak geïrriteerd voelen en boze gevoelens in zich meedragen. Ook kunnen ze last krijgen van slapeloosheid, concentratieverlies en slechtere schoolprestaties. Daarnaast kunnen slachtoffers kampen met een verlaagd zelfbeeld, een gevoel van onveiligheid en zelfs depressieve gedachten, wat in sommige gevallen kan leiden tot suïcidale gevoelens.
Gevolgen van pesten voor de dader
Ook voor de dader heeft het pesten verstrekkende gevolgen. Uit onderzoeken is gebleken dat deze een verhoogde kans heeft op betrokkenheid bij criminaliteit, alcohol en drugsverslaving (zelfs op latere leeftijd). Ook is er een verhoogd risico om op latere leeftijd een laag zelfbeeld te ontwikkelen.
Een aantal feiten over pesten
In 2021 heeft RearearchNed Nijmegen in opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap onderzoek gedaan naar pesten binnen het voorgezet onderwijs. Uit dit onderzoek blijkt dat:
- 5% van de leerlingen minstens één keer per maand of vaker zijn gepest.
- 2% van de leerlingen worden soms gepest.
- 3% van de leerlingen worden wekelijks of zelfs dagelijks gepest.
- Het vaakst worden gepeste leerlingen geconfronteerd met verbaal geweld (bijv. uitschelden, beledigende grappen, bijnamen, uitlachen) of relationeel pestgedrag (bijv. buitensluiten, negeren).
- In 22% van de gevallen gaat het om online pesten.
Het verschil tussen plagen en pesten
Plagen
Pesten
Pesten is een groepsprobleem
Het groepsvormingsproces: Op het moment dat een groep ontstaat, wordt in grote lijnen bepaald hoe de leerlingen met elkaar zullen omgaan. Dit werkt langere tijd door in het groepsproces. De impact van groepsvormingsprocessen maakt de overgang naar de middelbare school een vergroot risico voor leerlingen om te pesten. Het pesten neemt in die overgang vaak (tijdelijk) toe. Mieke van Stigt (socioloog & pedagoog) over pesten (2015) geeft aan dat “Pesten is een vorm van sociale uitsluiting en gebeurt vrijwel altijd in de context van een groep. Je kunt daarom zeggen dat pesten groepsgedrag is, waarbij op verschillende omstandigheden en individuele kenmerken wordt gereageerd.” De visie van JOIN us sluit zich hierbij aan. Pesten is een sociaal mechanisme dat ontstaat wanneer (groepjes) kinderen bij elkaar komen en andere kinderen buitensluiten, mishandelen of zwartmaken. Wij zien pesten als resultaat van een negatief verlopen groepsproces. De grenzen en gedragsregels zijn niet duidelijk en er is geen gevoel van veiligheid. Irritaties kunnen uitgroeien tot conflicten. Vanuit onveiligheid in de groep ontstaan er kleinere sub-groepjes die hun gevoel van veiligheid proberen waar te maken door andere kinderen te domineren. Ook zie je vaak een scheefgroei ontstaan doordat kinderen bepaalde kwaliteiten waarover ze beschikken negatief inzetten.
Het is daarom van belang na te gaan hoe groepsprocessen in het onderwijs verlopen en welke factoren in die processen kunnen bijdragen aan het ontstaan of tegengaan van pesten. De lessen van JOIN us spelen in op deze groepsprocessen. In de klassen zal er meer verbinding en veiligheid ontstaan. Hierbij worden de vijf fasen van Tuckman (1965) gebruikt: Forming, Storming, Norming, Performing, Adjourning. Lees hier meer over bij de aanpak.
Signalen
De volgende signalen kunnen erop wijzen dat een leerling wordt gepest:
Let op! Deze signalen zouden kunnen duiden op pesten, maar dat hoeft niet! Er kunnen ook andere reden zijn waardoor een kinderen dit gedrag vertoont. Wanneer u vermoedens heeft van pesten neem dan contact op met de leerkracht.